Μέσα στην αρχαιότερη βιβλιοθήκη της Ορθοδοξίας: Ο θησαυρός του Σινά με τα 3.500 σπάνια χειρόγραφα

Σπάνια χειρόγραφα, ανεκτίμητοι κώδικες και ο πατέρας Ιουστινιανός στον ρόλο του άγρυπνου φύλακα της σοφίαςΜια βαριά ξύλινη πόρτα με μεταλλικό πλέγμα ανοίγει αργά. Πίσω της αποκαλύπτεται ένα από τα σημαντικότερα καταφύγια γνώσης της παγκόσμιας πνευματικής κληρονομιάς: η βιβλιοθήκη της Ιεράς Μονής της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά. Μπροστά μας, ο πατέρας Ιουστινιανός, ασκητική φιγούρα με λευκή γενειάδα και ήρεμη φωνή, μάς οδηγεί στον ιερό αυτό χώρο. Είναι ο φύλακας των μυστικών της γνώσης, ο βιβλιοθηκάριος της Μονής και ζωντανή γέφυρα ανάμεσα στο χθες και το σήμερα.

Ανάμεσα σε 3.500 χειρόγραφα και 11.500 τόμους

Ο πατέρας Ιουστινιανός ανοίγει μία από τις ντουλάπες που φιλοξενούν τα αρχαία χειρόγραφα. Τα ράφια είναι φορτωμένα από δέρματα, περγαμηνές και βιβλία που αποπνέουν ιστορία. Ο ίδιος μετρά την περιουσία της βιβλιοθήκης σε αριθμούς που ζαλίζουν: 3.500 χειρόγραφα και 11.500 έντυπα βιβλία. Πρόκειται για τη δεύτερη αρχαιότερη μοναστική βιβλιοθήκη στον κόσμο, μετά από εκείνη του Βατικανού, και τη σημαντικότερη στην Ανατολή. Η συλλογή καλύπτει ένα φάσμα γλωσσών και πολιτισμών: ελληνικά, αραβικά, γεωργιανά, συριακά, αρμενικά, λατινικά. Τα έργα δεν περιορίζονται σε θεολογικά κείμενα — περιλαμβάνουν φιλοσοφία, επιστήμες, γραμματική, ακόμη και λογοτεχνία, όπως κωμωδίες του Μολιέρου.«Το Ευαγγελιστάριο του Λουκά είναι μοναδικό – αλλά ο Σιναϊτικός Κώδικας είναι ο αρχαιότερος»

Καθώς ανοίγει ένα από τα ειδικά διαμορφωμένα ερμάρια, ο πατέρας Ιουστινιανός μάς δείχνει ένα καλοδιατηρημένο χειρόγραφο. «Αυτό είναι το Ευαγγελιστάριο του Λουκά», μας λέει, με τον τόνο φωνής του να αποκαλύπτει τη σημασία του. Είναι ένα σπάνιο λειτουργικό χειρόγραφο, πολύτιμο τόσο για την πνευματική όσο και για την καλλιτεχνική του αξία. Ωστόσο, ο αρχαιότερος και πιο ιστορικός θησαυρός της βιβλιοθήκης είναι ο Σιναϊτικός Κώδικας.

«Χρονολογείται από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου και είναι γραμμένος με τη μεγαλογράμματη βυζαντινή γραφή», εξηγεί ο πατέρας Ιουστινιανός, σκύβοντας ελαφρώς μπροστά στο ράφι που τον φυλάσσει. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα σωζόμενα κείμενα της πρώιμης χριστιανικής γραμματείας, πολύτιμο για την επιστημονική κοινότητα και ανεκτίμητο για την Εκκλησία. Πολλά από τα χειρόγραφα της βιβλιοθήκης προσφέρθηκαν από αυτοκράτορες και πατριάρχες: ο Ιουστινιανός κατά την ίδρυση της Μονής, ο άγιος Φιλόθεος Κόκκινος, ο Γεννάδιος Σχολάριος και ο Ιωακείμ ο «πάνυ». Ο κορμός όμως της συλλογής προέρχεται από τα ίδια τα χέρια των σιναϊτών μοναχών, οι οποίοι για αιώνες αντέγραφαν, διόρθωναν και συντηρούσαν

Ο Σιναϊτικός Κώδικας και η διαχρονική διεκδίκηση

Ξεχωριστή είναι η ιστορία του περίφημου «Σιναϊτικού Κώδικα», του παλαιότερου πλήρους κειμένου της Καινής Διαθήκης. Αν και σήμερα η Μονή κατέχει μόλις 18 φύλλα του –μερικά ολόκληρα, άλλα σε σπαράγματα– το μεγαλύτερο μέρος του χειρογράφου βρίσκεται από τον 19ο αιώνα στο Βρετανικό Μουσείο, στη Λειψία και στην Αγία Πετρούπολη. Είχε «δανειστεί» τότε από τον Γερμανό λόγιο Tischendorf, χωρίς όμως να επιστραφεί ποτέ. Η Μονή επιμένει μέχρι σήμερα στο τεκμηριωμένο δικαίωμά της, ζητώντας επίσημα την επιστροφή του πολύτιμου κειμηλίου.

Ο χώρος της βιβλιοθήκης είναι επιβλητικός και ταυτόχρονα λιτός. Ψηλά, μεταλλικές γέφυρες διατρέχουν το κτίριο, ενώ ξύλινες προθήκες με συρόμενα πορτάκια προστατεύουν τους θησαυρούς από το φως και την υγρασία. Το μόνο που ακούγεται είναι ο ήχος από το κλείσιμο μιας ξύλινης πόρτας και το ψιθύρισμα του πατέρα Ιουστινιανού, καθώς μας δείχνει την καρδιά της σιναϊτικής σοφίας.