Η Καθαρά Δευτέρα είναι η αρχή μιας σημαντικής περιόδου για την Ορθόδοξη Εκκλησία, τη Σαρακοστή, δηλαδή την προετοιμασία για το Πάσχα που συνδυάζεται με νηστεία.
Την προσεχή Δευτέρα ετοιμαζόμαστε να γιορτάσουμε , μια σημαντική μέρα για την Ορθοδοξία καθώς αποτελεί την αφετηρία για την εκκίνηση της Σαρακοστής και το τέλος της Αποκριάς. Η Καθαρά Δευτέρα εορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή του Πάσχα. Το εθιμοτυπικό της ημέρας επιβάλλει διατροφικά τη λαγάνα (άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα), και άλλα νηστίσιμα φαγώσιμα, κυρίως λαχανικά, όπως και φασολάδα χωρίς λάδι.
Καθαρά Δευτέρα 2025: Το νηστίσιμο διατροφολόγιο της ημέρας και οι συμβολισμοί
Κατά την Καθαρή Δευτέρα ξεκινά ο «καθαρισμός» από την κατανάλωση του κρέατος και των λιπαρών τροφών κατά τη διάρκεια των βακχικών εορτών της Αποκριάς. Ο «καθαρισμός» αυτός γίνεται μέσω της αποχής από την κατανάλωση λιπαρών και ζωικών τροφών, ονομάζεται νηστεία και αποτελεί σημαντικό μέρος της λατρείας των Χριστιανών. Διαρκεί 40 ημέρες μέχρι δηλαδή και την Κυριακή των Βαΐων και προετοιμάζει τον οργανισμό μας για την λατρευτική διαδικασία της Μεγάλης Εβδομάδας μέχρι το Πάσχα.
Για να επέλθει η κάθαρση την ημέρα αυτή τρώμε άζυμο ψωμί, δηλαδή λαγάνα, χαλβά, ταραμά, φασόλια χωρίς λάδι, τουρσιά, λαχανικά, χόρτα και θαλασσινά.
Σύμφωνα με τους κανόνες της Ορθόδοξης Εκκλησίας νηστεία σημαίνει αποχή από την κατανάλωση κόκκινου ή λευκού κρέατος, ζωικών προϊόντων όπως τα αλλαντικά, τα λίπη και τα αυγά, το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα (τυρί, γιαούρτι, κρέμες).
Μια άλλη μεγάλη κατηγορία είναι τα ψάρια και τα θαλασσινά με εξαίρεση όμως τα όστρακα και τα μαλάκια καθώς και τα αυγά των ψαριών όπως το χαβιάρι, το αυγοτάραχο αλλά και ο ταραμάς. Η Εκκλησία προβλέπει πως κατά τον εορτασμό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου την 25η Μαρτίου, μπορεί να γίνει «κατάλυση ιχθύος» δηλαδή, μόνο για εκείνη την ημέρα, να καταναλωθεί ψάρι. Τέλος, η νηστεία περιλαμβάνει την αποχή από το λάδι, όχι όμως από τις ελιές, από τον οίνο και τα οινοπνευματώδη ποτά.
Τι μπορεί να φάει κανείς λοιπόν κατά τη διάρκεια της Τεσσαρακοστής;
Λαχανικά, φρούτα και τους χυμούς αυτών, χόρτα, βότανα και αφεψήματα, καφέ, δημητριακά, ψωμί, φρυγανιές, παξιμάδια, ζυμαρικά, ρύζι, σουσάμι, όσπρια και ξηρούς καρπούς.
Οι Κυριακές της Σαρακοστής
Κάποιες ημέρες της Σαρακοστής έχουν ιδιαίτερη σημασία. Κάθε Κυριακή της Μεγάλης Σαρακοστής έχει δύο νοήματα. Οι Κυριακές της Σαρακοστής είναι σαν σταθμοί ενός πνευματικού ταξιδιού.
Η Α’ Κυριακή της Σαρακοστής λέγεται και Κυριακή της Ορθοδοξίας. Αυτήν την ημέρα γιορτάζουμε την αναστύλωση των αγίων και σεπτών εικόνων από την Αυτοκράτειρα Θεοδώρα το 842 μ.Χ.
Η B’ Κυριακή των νηστειών είναι αφιερωμένη στην μνήμη του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Ήταν μοναχός του Αγίου Όρους, κατόπιν Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης και διαπρεπής θεολόγος του Ησυχασμού.
Η Γ' Κυριακή των νηστειών είναι η Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως κατά την οποία τιμάται ο Σταυρός, το σύμβολο της χριστιανικής πίστης. Η Κυριακή αυτή βρίσκεται στο μέσο της σαραντάημερης νηστείας. Οι χριστιανοί βλέποντας και προσκυνώντας τον Σταυρό παίρνουν δύναμη να συνεχίσουν τη νηστεία και τον πνευματικό τους αγώνα.
Η Δ' Κυριακή των νηστειών είναι ημέρα που τιμάται η μνήμη του Αγίου Ιωάννη συγγραφέα του βιβλίου της «Κλίμακος». Υπήρξε κήρυκας της μετάνοιας και της νηστείας.
Η Ε’ Κυριακή των νηστειών είναι αφιερωμένη στη μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Θεωρείται προστάτιδα των μετανοούντων.
Η «βουβή» ή «κουφή» εβδομάδα της Σαρακοστής
H έκτη και τελευταία εβδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής ονομάζεται «Εβδομάδα των Βαΐων», έχει όμως μείνει γνωστή και ως «βουβή» ή «κουφή».
Κατά τη διάρκεια αυτής της εβδομάδας και σύμφωνα με το Τυπικό της Εκκλησίας τελούνται οι Ακολουθίες, όπως πραγματοποιούνται τη Μεγάλη Σαρακοστή. Τελούνται, δε, ο Μεσονυκτικός Όρθρος, οι Ώρες και ο Εσπερινός το πρωί, το Μεγάλο Απόδειπνο το απόγευμα, η Προηγιασμένη Θεία Λειτουργία την Τετάρτη και την Παρασκευή, καθώς και το Μικρό Απόδειπνο με τον κανόνα του Αγίου Λαζάρου κατά την Παρασκευή το απόγευμα.
Η μοναδική Ακολουθία που απουσιάζει είναι η Ακολουθία των Χαιρετισμών της Παναγίας. Αυτός φαίνεται πως είναι ο λόγος που η εβδομάδα αυτή αποκαλείται «κουφή» ή «βουβή».
Comentarios